Değer artışı kazançları

Değer artışı kazançları

Aşağıda yazılı mal ve hakların elden çıkarılmasından doğan kazançlar değer artışı kazançlarıdır.(Mük Md.80)

1-İvazsız olarak iktisap edilenler ile tam mükellef kurumlara ait olan ve iki yıldan fazla süreyle elde tutulan hisse senetleri hariç, menkul kıymetlerin veya diğer sermaye piyasası araçlarının elden çıkarılmasından sağlanan kazançlar .

Görüldüğü üzere

a)İvaz karşılığı olmaksızın veraset veya hibe yolu ile elde edilen hisse senetleri, iktisap tarihinden itibaren hangi süre içinde satılırsa satılsın elde edilen kazançlar vergiye tabi bulunmamaktadır.

b)İvaz karşılığı elde edilen hisse senetlerinden tam mükellef kurumlara ait olan ve iki yıldan fazla süreyle elde tutulan hisse senetlerinin satışa konu edilmesinden sağlanan kazançlar da vergiye tabi bulunmamaktadır. Ancak iktisap tarihinden itibaren iki yıl içinde veya iktisaptan önce elden çıkarılmaları durumunda ise değer artış kazancı olarak vergiye tabi tutulurlar.

c)Hisse senetlerinin dışında diğer menkul kıymetlerin veya diğer sermaye piyasası araçlarının elden çıkarılmasında süre söz konusu olmayıp ne zaman elden çıkarılırsa çıkarılsın değer artış kazancı olarak vergiye tabi bulunmaktadırlar.

d)Diğer taraftan tam mükellef kurumlara ait olan geçici ilmühaberler, mahiyet itibariyle hisse senetleri çıkarılıncaya kadar onların yerini alan ve sahibine, genel kurula katılma, oy hakkını kullanma, kâr payı elde etme gibi pay sahipliği haklarını veren ve hisse senedi düzenlenip sahibine teslim edildikten sonra hiçbir hükmü kalmayan, geçerliliğini yitiren menkul kıymetleri ifade etmekte olduklarından, bunlar da geçerliliğini korudukları süre itibariyle hisse senetlerinin vergilendirilme esaslarına tabi bulunmakta, yani iktisap tarihinden itibaren 2 yıl geçtikten sonra satılmaları halinde elde edilen kazanç vergiye tabi bulunmamakta, iktisap tarihinden itibaren 2 yıl içinde alım satıma konu edilmeleri durumunda ise elde edilen kazanç değer artış kazancı olarak vergilendirilmektedir.
Hisse senetlerinin ticari işletmeye dahil olması veya ticari organizasyon içinde satılması durumunda elde edilen kazanç değer artış kazancını değil, ticari kazancı oluşturduğundan ticari kazancın vergilendirme esaslarına göre vergilendirilmektedir. Bu takdirde süre kavramı da söz konusu olmamakta ve elde edilen kazanç vergiye konu olmaktadır.​

2-GVK’nın 70’nci maddesinin 5 numaralı bendinde sayılı, ihtira beratı hariç aşağıda belirtilen hakların elden çıkarılmasından sağlanan kazançlar,
Söz konusu haklar arama, işletme, imtiyaz, alameti farika, marka, ticaret unvanı, her türlü teknik resim, desen, model, plan, sinema ve televizyon filmleri, ses ve görüntü bantları, sanayi, ticaret ve bilim alanlarında elde edilmiş bir tecrübeye ait bilgilerle gizli bir formül ve imalat usulü üzerindeki kullanma imtiyazı hakları gibi hakları ifade etmektedir.

3-Telif haklarının ve ihtira beratlarının müellifleri, mucitleri ve bunların kanuni mirasçıları tarafından elden çıkarılmasından doğan kazançlar,

4-Ortaklık haklarının veya hisselerinin elden çıkarılmasından doğan kazançlar,

5-Faaliyeti durdurulan bir işletmenin kısmen veya tamamen elden çıkarılmasından doğan kazançlar,

6-İvazsız olarak iktisap edilenler hariç olmak üzere, iktisap şekli ne olursa olsun 70’nci maddenin 1, 2, 4 ve 7 numaralı bentlerinde yazılı mal (gerçek usulde vergiye tabi çiftçilerin zirai istihsalde kullandıkları gayrimenkuller dahil) ve hakların iktisap tarihinden başlayarak beş yıl içinde elden çıkarılmasından doğan kazançlar (Kooperatiflerin ortaklarına bu sıfatları dolayısıyla tahsis ettikleri gayrimenkulleri tahsis tarihinde ortak tarafından satın alınmış sayılır.)

Söz konusu mal ve haklar;
-Arazi, bina, maden suları, memba suları, madenler, taş ocakları, kum ve çakıl istihsal yerleri, tuğla ve kiremit harmanları, tuzlalar ve bunların mütemmim cüzleri ile teferruatları,
-Voli mahalleri ve dalyanlar,
-Gayrimenkul olarak tescil edilen haklar
-Gemi ve gemi paylarıdır.

Sayılan mal ve hakların iktisap tarihinden itibaren 5 yıl geçtikten sonra (geçici madde hükmü gereği 01.01.2007 tarihinden önce iktisap edilen gayrimenkullerde 4 yıl geçtikten sonra) elden çıkarılması halinde elde edilen kazançlar vergiye tabi bulunmamaktadır.
Bir takvim yılında elde edilen değer artışı kazancının, menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası araçlarının elden çıkarılmasından sağlananlar hariç, 2008 yılı itibariyle 6.800 YTL gelir vergisinden müstesnadır .
Elden çıkarma deyimi, mal ve hakların satılması, bir ivaz karşılığında devir ve temliki, trampa edilmesi, takası, kamulaştırması, devletleştirilmesi, ticaret şirketlerine sermaye olarak konulmasını ifade eder.