Enneagram Yöntemi ve Kişilik Tipleri
Çeşitli kişilik testleri belli gruptan insanlar arasındaki benzerlikleri vurgular. Yine de, diğerleriyle olan tüm benzerliklerine rağmen her insan gerçekte eşsizdir. Bu yüzden hiç bir test ve sınıflandırma bir insanı tam olarak tanımlamaya yetmez. Testlerle ve sınıflandırmalarla bir insan hakkında ancak genel bir fikir edinebiliriz. Bizler yine de hem kendimizi hem de çocuklarımızı daha iyi tanıyabilmek ve anlayabilmek amacıyla bazı genellemeler yaparız.
Kişiliğimiz içimizden gelen dürtülere ve yaşadığımız çevrenin koşullarına bağlı olarak gelişir.
Doğuştan getirdiğimiz bu dürtülere yaratılış özellikleri ya da mizaç diyebiliriz.
Mizaç + Çevreyle etkileşim = Kişilik
Bir insanın tez canlı ya da ağır kanlıoluşu onun doğuştan getirdiği mizacıyla ilgilidir.
İndigo ve kristal özellikler, çocuğumuzun yapısıyla ilgili genel bir fikir edinmemize yardımcı olacaktır. Ancak bazen daha fazla bilgi edinmek isteriz. Her çocuğun eşsiz ve biricik olmasından yola çıkarak, çocuğumuz hakkında daha fazla veriye ihtiyaç duyarız. Bunda amacımız;
-çocuğumuzun kişisel ihtiyaçlarını fark edebilmek
-onu nelerin güdülediğini bulabilmek
-öğrenmesi ve kendini sağlıklı biçimde ifade edebilmesi için ona en uygun ortamı sağlayabilmektir.
Kişilik yapılarını anlama amacıyla oluşturulmuş yöntemlerden biri Enneagramdır.
Enneagrama göre, 9 farklı kişilik tipinin özellikleri her bireyde değişik derecelerde yer alır.
Yetişkinlerin kişilik yapılarını belirlemek için geliştirilmiş bu envanter çocuklara da uyarlanmıştır. Ancak, çocukların sürekli bir değişim içinde oldukları unutulmamalıdır. Çocuklar büyüme süreçleri içersinde çeşitli tutumları, davranış modellerini değişen seviyelerde denerler. Zamanla çocukluk çağının sonlarına doğru kişilikleri belirlenmeye başlar. Bu olana dek, onları değerlendirirken kesin kanılardan, yargılardan kaçınmak sağlıklı bir tutum olacaktır. Çocukların, her türlü sınıflandırmanın dışında yer alan varlıklar olduğunu unutmamalıyız. Enneagram ile varmak istediğimiz nokta, çeşitli kişilik özellikleri ile ilgili bilincimizi geliştirmek, çocuklarımızın özbenliklerini derinlemesine anlayabilmektir.
Enneagram Yöntemine göre çocuklarda da başlıca 9 kişiliğin özellikleri görülür:
1- Kusursuzluk arayan
2- Yardımcı
3- Başarılı
4- Romantik
5- Gözlemci
6- Güven arayan
7- Serüvenci
8- Girişken
9- Barışçı
Bu teoriye göre, baskın olan kişilik tipinin yanı sıra, daha az baskın olan bir ya da bir kaç kişilik tipinin özellikleri bir arada görülür. Her kişilik tipi, iki yanındaki kişilik tiplerinin ve oklarının ucundaki kişilik tiplerinden birinin ya da ikisinin etkisi altındadır. İki yandaki kişilik tiplerine kanatlar denir. Yani 7 numarayla gösterilen kişilik 6 ve 8 in de etkisi altındadır. 6 ve 8, 7 numaranın kanatlarıdır. 9 numaralı kişiliğin kanatları 1 ve 8 dir.
Oklar ise, enneagram sayımızı diğer kişilik özelliklerine bağlayan çizgilerin ucundaki kişilik özellikleridir. Kanatlar ve oklar bir kişilik tarzı içinde çeşitlemeler oluştururlar. Örneğin; (4) Romantik kişilik, (5) Gözlemcinin etkisi altında içe dönük olabilir. Ya da (3) Başarılının etkisi altında dışa dönük özellikler gösterir. 4 aynı zamanda (1) Kusursuzluk arayan okunun etkisi altında da olabilir.
Barışçı
9
Girişken Kusursuzluk arayan
8 1
Serüvenci Yardımcı
7 2
Sorgulayan Başarılı
6 3
Gözlemci 5 5 4 Romantik
Enneagram kişilik tarzlarını üç gruba ayırır:
5-6-7 Beyin-zihin merkezlidir: Korkuya odaklanırlar.
8-9-1 Karın-duygu merkezlidir: Öfkeyle ilgili sorunları vardır.
2-3-4 Kalp merkezlidir: İmgeleme ve ilişkilerle ilgilidirler.
Çocuklar büyüme süreçleri boyunca, içinde bulundukları duruma bağlı olarak bunların çoğunu ya da bazılarını değişen seviyelerde sırayla deneyebilirler. Kriterleri inceleyerek çocuğumuzun güncel olan baskın kişilik özelliklerini fark edebilirsiniz.
1- KUSURSUZLUK ARAYAN
1- Yemeğini sorunsuz bir sekilde yer, hatta sofrayı kaldırmanıza ve bulaşığa yardım eder.
2- Siz söylemeden ellerini yıkar ve banyosunu kavgasız gürültüsüz yapar.
3- Verdiğiniz görevleri siz hatırlatmadan yerine getirir.
4- Genellikle ben her şeyi bilirim tutumu içindedir ve sürekli olarak başkalarının hatalarını eleştirir.
5- Çevresindeki çocukları ustaca yönetir.
6- Size de sık sık akıl verebilir, nasıl daha doğru yapabileceğinizi söyleyebilir.
7- Gelecekten, ilkelerinden ve ideallerinden söz etmeyi sever.
8- Okulu ve ödevlerini ciddiye alır.
Eğer bu kriterlerin çoğuna evet dediyseniz, çocuğunuzun güncel olan baskın kişilik özellikleri büyük olasılıkla bir stilindedir. Bu değişebilir. Bu stilin temel özelliklerini öğrenmek için okumaya devam ediniz.
BİR STİLİNİN ÖZELLİKLERİ:
Öğrenilmiş olan: İnsanlar oldukları gibi kabul görmezler. Kabul edilmek ve sevilmek için her zaman kusursuz ve doğru olmalıyım, örnek gösterilecek şekilde davranmalıyım
Enerjinin kanalize edildiği yön: Her şeyi doğru, eksiksiz yapmaya çalışır. Kurallara uymaya özen gösterir. Kendini suçlamaya eğilimlidir. Duygu-kalp merkezlidir.
Güçlü yanları: Enerjileri boldur. Beceri geliştirmeyi sever. Çalışkan ve sorumluluk sahibidir, başladığı işi tamamlamak ister. Gelişmiş bir adalet duygusuna sahiptir. İnceleyici ve mantıklıdır. Yardım etmeyi, iyilik yapmayı sever.
Sorunlara yol açabilen özellikleri: Yanlışlık yapmaktan çok korkar; yaptığında çok üzülür, kendini aşırı suçlar ve etkisinden kolay kurtulamaz. Haksız yere eleştirildiğinde çok kızar. Haksızlığa gelemez, öfke patlamaları yaşar. Sürekli daha iyi olmaya çalışmak ve sürekli denetleyen iç sesin baskısı gerilim ve endişeye yol açar, bunaltır. Kabalık yapmaktan çekindiği için duygularını açıklamak istemez. Doğru olanı yapmak adına kişisel ihtiyaçlarını bastırabilir. Bir çocukları çoğunlukla stres kaynaklı karın ve başağrısı çekerler.
Bir Çocuğuna Destek:
- Onu koşulsuz sevdiğinizi belirtin; sevilmek için çaba göstermesinin gerekmediğini, onu her durumda çok sevdiğinizi gösterin. Onu yalnızca O olduğu için sevdiğinizi anlatın. Hepimiz olduğumuz gibi kusursuzuz
- Hata yapmanın çok insanca ve kabul edilebilir, hatta öğrenmek için gerekli olduğunu anlatın. Kendi hatalarınızı, zayıf ve kusurlu yönlerinizi de sevecenlikle kabul edin.
- Bir karar verirken ne istemesi gerektiğine değil, gerçekten ne istediğine yoğunlaşmasına yardım edin.
- Düşüncelerini katı bir biçimde savunabilir. Ona değişik bakış açılarından ve gerçekliğin farklı görüntüleri olduğundan söz edin.
- Yanlış yaptığı zaman söylenmekten kaçının, O zaten kendisini yeterince suçlayacaktır.
- Gerçek duygu ve düşüncelerini açıklaması için destekleyin, bunun insanları daha sağlıklı kılacağını anlatın.
- Kendine ve ihtiyaçlarına zaman ayırması için ortam hazırlayın.
- Yarışma ve rekabet içermeyen, bilgi ve beceri odaklı olmayan ekinliklerde bulunmasını destekleyin. Boş ve eğlenceli zaman geçirmeye ve gevşemeye gerçekten çok ihtiyaç duymaktadır.
- Yardım severliğinine, yardım etmeye olan eğiliminine bağımlı olmayın. Bu özelliğini çok vurgular ve yardımını çok fazla isterseniz, onun coşkulu bir çocuk gibi değil, sorumluluk sahibi bir yetişkin gibi davranmasına neden olursunuz.
2-YARDIMCI
1- Başkalarının arzularını öne alır, kendi isteklerini çoğunlukla dile getirmez.
2- Duyguları kolayca incinir.
3- Sorunu olanlarla ilgilenmekten, onlara öneriler getirmekten hoşlanır.
4- Sempatikliği, cana yakınlığı ile isteklerini kolayca yaptırır.
5- İnsanlarla bir arada olmayı başka her şeye yeğler.
6- Gösteri yaparak ya da insanları memnun ederek dikkat çekmekten hoşlanır.
7- Okulda iyi çocuk olarak bilinmek onun için önemlidir.
8- Kendisine söylenmese bile başkalarının neye ihtiyaç duyduğunu bilebilir.
Eğer bu kriterlerin çoğuna evet dediyseniz, çocuğunuzun güncel olan baskın kişilik özellikleri büyük olasılıkla İki stilindedir. Bu değişebilir. Bu stilin temel özelliklerini öğrenmek için okumaya devam ediniz.
İKİ STİLİNİN ÖZELLİKLERİ:
Öğrenilmiş olan: Sevilmek ve kabul edilmek için insanları memnun etmeliyim ve onlara ihtiyaç duyduklarını vermeliyim
Enerjinin kanalize edildiği yön: İki çocuğu ilişkiler ve duygular dünyasında yaşar. Sevilmek ve istenmek onun için her şeyden önemlidir. İnsanları memnun etmek için çaba harcar. Yardım ederek mutlu olur. İnsanlardan her zaman onay ve kabul görmek ister. Kalp merkezlidir.
Güçlü yanları: Çok iyi kalpli, cömert ve yardımseverdir. Çoğunlukla nazik ve terbiyelidir. İnsanların duygularına ve ihtiyaçlarına karşı duyarlıdır. Enerjik ve hayat doludur. Çoğunlukla dışa dönüktür.
Sorunlara yol açabilen özellikleri: İnsan odaklı olduğu için, ilişkilerinde sorun yaşadığında kendini aldatılmış ve terk edilmiş hisseder. Ani ve yoğun duygu patlamaları yaşar, insanları suçlar, ağlar. Genellikle kendi isteğini dile getirmez, başkalarının sevgisini kazanmak için elinden geleni yapar. Kızgınlık, kıskançlık, öfke gibi kabul görmeyeceğini bildiği duygularını saklar hatta kabullenmez. Bu bastırma öfke ve isteri krizlerine yol açabilir.
Başkalarının kendisi hakkında düşündükleri onun için çok önemlidir. Eğer duygusallığı kabul görmez ya da küçümsenirse sevilmediğini düşünebilir. İnsanlara teker teker yoğunlaşır ve birlikte olduğu insana uyum sağlamak için davranışlarında değişiklikler yapar. Bu yüzden bir çok kişiyle bir arada olmak akıl karıştırıcı olabilir, gerilim yaratabilir.
İki çocuğuna destek:
- Genellikle kendi gerçek arzularından kopuktur. Sevdiği tatları, renkleri, kokuları sorarak kendi zevkleri, beğenileriyle bağlantı kurmasını sağlayın.
- Kendine iyi davranması, kendi ihtiyaçlarını önemsemesi konusunda destekleyin.
- Birlikte olaylar, insanlar, filmler vb..hakkında konuşarak kendi duygularını, düşüncelerini ifade etmesini sağlayın, fikrini sorun. Böylece karar verme, kişiliğini kazanma ve kendine güven duyma konularında ilerler.
- Kabul edilmek onun için çok önemlidir. Düşüncelerine ve duygularına saygı ve güven duyduğunuzu belirtin. Böylece kendine güven duymasına yardımcı olursunuz.
- Sosyal olmayan etkinliklere de ilgi yaratmaya çalışın. İnsanlara yoğunlaşma eğilimini, dünyadaki diğer olaylara da çevirin. Doğada yürüyüşler yapın, müzelere, sergilere gidin. Birlikte konuşmaktan çok etrafı izleyin.
- Kendisini açık ve dürüstçe ifade ettiği zaman onu yüreklendirin. İnatçılık ettiği ya da isyankar davrandığı zamanlarda üzülmeyin, tam tersine sevinin. Bu tutumu, davranışının altında onaylanma isteği yatmadığının göstergesi olabilir.
- Kızdığı, öfkelendiği zamanlarda bu duygularını uygun şekilde ifade edebilmesi için destekleyin. Belli bir düzeyde olduğu sürece kızmanın ve bunu ifade etmenin herkesin hakkı olduğunu anlatın.
3-BAŞARILI
1- Başladığı bir işi sonuna kadar götürür.
2- Sınıfta öğretmenin gözdesidir.
3- Sosyal çevresinin gereklerine uyar.
4- Temiz, düzgün ve iyi giyinmeye meraklıdır.
5- Çeşitli ilgi alanları ve yeteneği vardır.
6- Çabuk düşünür ve sonuca ulaşır.
7- Kolaylıkla organize olabilir.
8- Sıklıkla yorgun olduğundan söz edebilir.
9- Çoğunlukla kendinden emin ve hayatından memnundur.
Eğer bu kriterlerin çoğuna evet dediyseniz, çocuğunuzun güncel olan baskın kişilik özellikleri büyük olasılıkla Üç stilindedir. Bu değişebilir. Bu stilin temel özelliklerini öğrenmek için okumaya devam ediniz.
ÜÇ STİLİNİN ÖZELLİKLERİ:
Öğrenilmiş olan: İnsanlara yapmış oldukları işlerden dolayı değer verilir. Sevgi ve onay görmek için en iyi ve en başarılı olmak gerekir.
Enerjinin kanalize edildiği yön: Dış dünyayı etkilemeye çalışır, başarılarının fark edilmesini ister. Çevresiyle rekabet halindedir. Bir çok işe girişir ve işleri çabuk ve etkin biçimde tamamlamaya çalışır. İmaj onun için en önemli şeydir. Kalp merkezlidir.
Güçlü yanları: Sosyal ve sözel becerileri gelişmiştir. Güçlü bir özgüvene ve kararlılığa sahiptir. İnsanlara ilham verme, onları ikna etme ve yönlendirme konusunda yeteneklidir. Sorunlara kolaylıkla pratik çözümler bulabilir. Motivasyonu yüksektir.
Sorunlara yol açabilen özellikleri: Kendisi için çok yüksek hedefler koyar, yapabileceklerinden çok daha fazlasını yapmaya çalışır. Bu durum endişe ve gerilim yaratır.
Amacına ulaşamazsa büyük hayal kırıklığı ve stres yaşar. Başarısını engelleyen her şeye öfkelenir, huzursuzlaşır. Rekabet odaklı olduğu için kendisinden daha iyi olanlarla karşılaştığında yenik düştüğünü hisseder. Çok çalışmak strese sokar, yorgun ve bitkin düşmesine neden olur. Dış dünyayı etkileme eğiliminde olduğu için gerçek duygularını ve ihtiyaçlarını fark edemeyebilir.
Üç çocuğuna destek:
- Kaldırabileceğinden fazla yükün altına girmemesine dikkat edin.
-Başardıkları için değil, kendisi olduğu için sevildiğini ve ilgi gördüğünü sık sık hisettirin.
- Çok çalışmaktan ve yarışmaktan gerilime girebilir. Böyle zamanlarda sakinleşmesi ve rahatlaması için yarış içermeyen, eğlenceli etkinlikler düzenleyin.
- Çevrenin çok fazla etkisi altında kalabilir. Ona kişisel tercihleri ve değerleri ile ilgili sorular sorun.
- Çoğunlukla popülerdir, çok insan tanır. Onu yakın ve derin arkadaşlılar kurması konusunda yüreklendirin.
- Kolaylıkla kabul görmezse büyük bir darbe yemiş gibi olur.
- Aktif bir yaşam onu güdüler. Bunun dengesini bulmaya çalışın.
- Başarılarını küçümsemeyin. Yapmış olduğu işten ziyade çabalarını takdir edin. Ancak bunu yaparken abartmamaya çalışın. Başarısıyla böbürlenir bir tutuma girmeniz onun eğilimini dengelemek yerine aşırıya götürecektir.
- İç dünyasına ve duygularına ilgi gösterin.
- Başka insanlarla, canlılarla ilgilenmenin sorumluluğunu verin, örneğin hayvan beslemesi, çiçeklerle ilgilenmesi gibi.
4- ROMANTİK
1- Duyguları kolayca incinebilir.
2- Özel kişi olarak algılanmak ister.
3- Dolap dolusu süsülü giysilere sahiptir, ya da sahip olmak ister.
4- Sık sık hayal kurar.
5- İç dünyasıyla ilgilidir, kendini tanımaya meraklıdır.
6- Sanattan hoşlanır, sanat dallarına ilgisi ve yeteneği vardır.
7- İlginç ve güzel nesneler toplamaya ve biriktirmeye bayılır.
8- Yaşadığı mekanın görünümüne özen gösterir, yaratıcı düzenlemeler yapar.
9- Duygularını komedi ya da trajedi yaratacak şeklide abartabilir.
10- Zaman zaman melankolik görünebilir.
Eğer bu kriterlerin çoğuna evet dediyseniz, çocuğunuzun güncel olan baskın kişilik özellikleri büyük olasılıkla Dört stilindedir. Bu değişebilir. Bu stilin temel özelliklerini öğrenmek için okumaya devam ediniz.
DÖRT STİLİNİN ÖZELLİKLERİ
Öğrenilmiş olan: Başkalarından ayrıyım, yalnızım.
Enerjinin kanalize edildiği yön: Yaratıcıdır.Günlük yaşamı çoğunlukla sıkıcı ve renksiz bulduğu için hayal kurmaktan hoşlanır. Bazen yaşamındaki eksikliklere, onda olmayanlara odaklanır. Çoğunlukla içe dönük olabilir. Kalp merkezlidir.
Güçlü yanları: Estetik duygusu gelişmiştir. Heyecanlı ve duygusaldır. Güzelliklerden, sanattan zevk alır. Gelişmiş bir hayalgücü vardır, yaratıcıdır. Çoğunlukla sıcak kanlıdır, dostluktan zevk alır. Nesnelere özel anlamlar yüklemekten, isimlendirmekten hoşlanır. Çevresindeki insanlara, olaylara karşı duyarlıdır, başkalarının önemsemediği nüanslar dikkatini çeker. Genellikle uyumludur, sorun çıkartmak istemez. İnsancıldır.Yakın dostluklardan hoşlanır, iç dünyasını paylaşmak ister. Çoğunlukla hissettiği ve içinen geldiği gibi davranır.Yüksek değerleri vardır, Dünyayı kurtarmak ister. Dışa dönük olanı ilkelerini heyecanla savunur.
Sorunlara yol açabilen özellikleri: Hassas duygulara sahiptir. Yoğun duygulara kapılabilir ve kendini yalnız, anlaşılmamış hissedebilir. Eğer içe dönükse insanlar ona kızdığı zaman utanır, susup geri çekilir. Geciktiğinde ya da bir eşyasını kaybettiğinde çok çabuk telaşa kapılabilir. Ailede yaşanan sorunlardan kolayca etkilenir. Anne baba baskısına karşı duyarlıdır. Terk edilmekten korkar. Kendini dışlanmış hissettiğinde ya da bir nedenle morali bozulduğunda tüm işlerini aksatır, her işi yavaştan almaya başlar. Özellikle Pazartesi sabahları karın ağrıları çekebilir. Dört çocuğu takdir edilmezse içerler, saldırgan ve incitici olmaya başlar. Reddedilmeye, dikkate alınmamaya ve yapmacıklığa dayanamaz. Arkadaşlarıyla olan anlaşmazlıkları hayal kırıklığı duymasına neden olur, duygusal patlamalar ve kıskançlık krizleri yaşayabilir. Öfkeyle bağırıp çağırır ya da depresyona girer.
Dört çocuğuna destek:
- Hayal kurmak gerçekte üretken bir durumdur. Hayal kurmaktan hoşlanan bir çocuğun zamanını boşa geçirdiğini düşünmeyin.
- İçe dönük olmak benlik arayışının ve yaratıcılığın can alıcı sürecidir, bunu bir kusur olarak değerlendirmeyin.
- Hayallerini sizinle paylaşmasını, anlatmasını isteyin.
- Dört çocuğu genellikle anlaşılmadığını düşünür, bu yüzden onu dikkatle dinlemeli, duygularına, hissettiklerine özen göstermelisiniz. Kendini çok değişik yollarla ifade eder. Bu yüzden yüzeyin altına inebilmeniz, onu derinden anlayabilmeniz önemlidir.
-Eğer sorumluluklarını aksatıyor, işleri yavaştan alıyorsa canını sıkan bir şeyin olup olmadığını öğrenin. Büyük olasılıkla duyuları incinmiştir, morali bozuktur.
- İçe kapanıyorsa onu hemen sosyal ortamlara itmeye kalkışmayın, anlayış gösterin.
- Size ya da başklarına benzemesi için baskı yapmayın. Aranızdaki farklılıkları kabul edin ki, kendi kişiliğini bulsun.
- Kendini suçlamamasına dikat edin; ailede yaşanan anlaşmazlıklardan kendini sorumlu tutabilir.
- Güven kazanması için yardımcı olun. Desteğinizi verin ama zaman içinde adım adım geri çekilin.
- Dikkatini olumlu olan durumlara çekin.
- Kendisini başarılı hissedeceği etkinlikler düzenleyin. Onu çok sevdiğinizi ve takdir ettiğinizi her fırsatta gösterin.
- Ergenliğe giren dört çocuğunu, söylediklerini anlayacak şekilde dikkatle dinlemeniz çok önemlidir.
5-GÖZLEMCİ
1- Sessiz ve utangaç görünebilir.
2- Yalnız kalmayı sever.
3- Tek başına yapabileceği etkinlikleri- okuma gibi- tercih edebilir.
4- Felsefi konularla ilgilidir. neden, nasıl, niçin sorularını sıkca sorar.
5- Toplulukların uzağında ya da kenarında durmayı tercih eder.
6- Toplum kurallarıyla, toplumsal beklentilerle pek ilgilenmez.
7- İnsanlar ona fazla yaklaştığı ve aşırı ilgi gösterdiği zaman rahatsız olur.
8- Bir çok konuyla ilgili bilgisi ve kesin fikirleri olmasına karşın başka yorumları da dinlemeyi ister.
9- Hafif bir mizah anlayışıyla davranmaktan hoşlanır.
Eğer bu kriterlerin çoğuna evet dediyseniz, çocuğunuzun güncel olan baskın kişilik özellikleri büyük olasılıkla Beş stilindedir. Bu değişebilir. Bu stilin temel özelliklerini öğrenmek için okumaya devam ediniz.
BEŞ STİLİNİN ÖZELLİKLERİ
Öğrenilmiş olan: Ben farklıyım, insanlarla arama mesafe koymam en iyisi.
Enerjinin kanalize edildiği yön: Bilmeye, öğrenmeye yöneliktir; Başka bir dünyadan gelmiş bir araştırmacı gibi gözlem yapar, bilgi toplar. Aynı zamanda kendi sınırlarını, alanını korumaya yöneliktir. Beyin merkezlidir.
Güçlü yanları: Meraklıdır, canlı bir düşünce yapısı-zihni vardır. Tek başına kaldığında sıkılmaz; kendini oyalama, eğlendirme konusunda başarılıdır.Yalnız başına kaldığında üretken olur. Teknolojiyle arası çok iyidir. Tam bir bilgisayar kurdudur. Çok iyi bir gözlemcidir, başkalarının gözünden kaçan detayların farkına varır. Okumayı, bilgi edinmeyi çok sever. Güçlü bir vicdana ve adalet duygusuna sahiptir. Güvenilirdir. Kuralları körü körüne izlemeyi sevmez; bu iş böyledir sözü onun için geçerli değildir. Yarıştan, rekabetten hoşlanmaz, çünkü başkalarını etkilemek onun umurunda bile değildir. İnsanlarla olan ilişkisinde saygılı ve yalındır.
Sorunlara yol açabilen özellikleri: Duygusallıktan, duygusal sahnelerden hoşlanmaz. Duygularını ifade etmeye zorlanması onu rahatsız eder. İçine döner, kabuğuna çekilir. Bildiklerinin doğru olmadığının söylenmesine, bilgisinin küçümsenmesine dayanamaz. Kısa süreli öfke patlamaları yaşayabilir. Özel alanlarının, sınırlarının dikkate alınmamasına çok kızar, bunun kendisine yapılmış bir saygısızlık olduğunu düşünür- ki bu konuda haklıdır da. Çevresinden saygı görmek ister. Başkalarının kendi işine karışmasından, onu yönlendirmesinden rahatsızlık duyar. Özellikle İki(yardımcı) tarzında davranan anne-baba ve öğretmenlere karşı bir direnç geliştirmiştir. Sinir sistemi çok duyarlıdır, yüksek ve düzensiz sesler, gürültü onu fazlasıyla rahatsız eder. Sorun yaşanan, kavgalı gürültülü ortamlar onlar için dayanılmazdır, korkar ve kaçar. Eğer çevresinde anlaşabileceği birileri yoksa kendisinin diğer çocuklardan çok farklı (çoğunlukla eksik) olduğunu düşünür ve yalnız kalmayı yeğler. Bire bir ilişki kurmayı sosyal ortamlara tercih eder. Bazıları için okul gibi sosyal ortamlar dehşet verici olabilir. Hemen her konuda fikri olduğu halde, içe dönük ve güvensiz oluşundan dolayı harekete geçmesi kolay olmaz. Çevresinde gördüğü haksızlıklar incinmişlik ve öfke duygularını besler, çevresine yabancılaşmasına yol açabilir. Başkalarına ihtiyacı olmadığına kendini inandırarak toplumla bağlarını koparabilir.
Beş çocuğuna destek:
- Meraklı ve öğrenme arzusu içindeki Beş çocuğu başarısını yayımlamak istemez. Ön plana çıkmaktan hoşlanmayan bu özelliğinin güçlü bir yön olduğunu kabul edin. Sınıf başkanı olmak, yarışmalara katılmak gibi dikkat çekici etkinliklere katılmak istememesine saygı duyun. İnanın o bunlara gerçekten ihtiyaç duymuyordur.
- Ona güvendiğinizi ve onu olduğu gibi kabul ettiğinizi belirtin. Anlayışınız onun için çok önemlidir.
- Eğer anne baba olarak dışa dönük bir yapınız varsa onun sosyal yaşamdan neden zevk almadığını anlayamayabilirsiniz. Bir yerlerede hata yaptığınızı düşünmeyin. Çoğu beş çocuğu ortak yönlerin olmadığı yüzeysel paylaşımlar yerine yalnız kalmayı yeğler. Sosyal olması için zorlamayın, bu daha çok içe kapanmasına neden olabilir.
- Eğer açıklama yapacaksanız ya da onu uyaracaksanız, konuşmalarınızın net, tarafsız ve kısa olmasına özen gösterin. Adil olmaya dikkat edin. Ona vereceğiniz görevleri birlikte planlayın ya da ne istediğinizi tam olarak söyleyin. Kararlı bir tavrınız olsun ama çatık kaşlı olmaktan, nasihat etmekten kaçının.
- Onunla iletişim kurmanın iyi bir yolu da onun mizah anlayışına katılmak, esprili bir dille konuşmak olacaktır.
- Sevdiği müzik, yazar, filmlere ilgi duyun, bu konularda konuşun. Onun dünyasına girin. Birlikte zaman geçirmekten zevk aldığınızı belirtin ama birlikte olmak için ısrarcı olmayın. Kararlarına saygı duyun.
- Anlaşabileceği kişilerle tanışabileceği, bir arada olabileceği ortamlar yaratmaya çalışın. Hazırladığınız etkinliklerin sadece sosyal olması yeterli değildir. Aynı zamanda onun ilgisini çekecek konularda etkinlikler olmasına dikkat edin.
- Öfkelerini, karmaşalarını uzun süre derinlerde saklayabilirler. İyi bir dinleyici olarak düşüncelerini, duygularını anlamaya, ona temiz, net bir ayna olmaya çalışın. Duygularını şimdi ve burada ifade edebilmesi için destek olun ancak bunun için zorlamayın.
- Herhangi bir konuda ona fikrini sormanız, yorumuna önem verdiğini söylemeniz, kabul ve onay gördüğünü hissettirecektir. Böylelikle herkesten ayrı, yalıtılmış olmadığını fark edebilecektir.
- İzcilik, doğa sporları, resim, müzik, dans ve çeşitli spor dallarına katılmasını teşvik edin. Bastırılmış gerilimin açığa çıkması ve kendini ifade etmesi için çok yararlı yollardır.
- Özel hayatına, ona ait alanlara saygı duyun. Odasında ondan habersiz düzenlemeler yapmayın. Hatta içeri girerken izin istemeniz gerekebilir.
6- SORGULAYAN
1- Güven ile ilgili endişeleri diğer çocuklardan daha fazladır.
2- Endişeli, güvensiz, şüpheli, korkmuş şekilde davranır. Ya da bunların yerine saldırganca bir tutum içindedir.
3- Zaman zaman aşırı, çelişkili ve beklenmeyecek davranışlarda bulunur.
4- Ruh hali sinirli, suskun, kızgın, komik, ciddi- sık sık değişebilir.
5- Çoğunlukla herkesin düşüncesinin aksini savunur.
6- İnsanları eğlendirmek, kendini sevdirmek için gayret gösterir.
7- Acı çeken canlılara karşı şefkatlidir.
8- Hızlı, bazen de kekeler gibi konuşur.
Eğer bu kriterlerin çoğuna evet dediyseniz, çocuğunuzun güncel olan baskın kişilik özellikleri büyük olasılıkla Altı stilindedir. Bu değişebilir. Bu stilin temel özelliklerini öğrenmek için okumaya devam ediniz.
ALTI STİLİNİN ÖZELLİKLERİ
Öğrenilmiş olan: Dünya tehlikelerle dolu, güvensiz bir yer
Enerjinin kanalize edildiği yön: Korunmaya ve sorgulamaya odaklıdır. Dikkati olası tehlikelere, terslik ve zorluklara yönelmişir. Zorlukları, terslikleri hemen fark eder. Şüphecidir, söylenenlerin ardında farklı bir anlam arar, alıngandır. Çevresini kontrol altında tutmak ister. Beyin merkezlidir.
İki tipi vardır:
1- fobik: Korunmak için boyun eğer.
2- fobi karşıtı: Korunmak için tehlikenin üstüne gider ve meydan okur.
Güçlü yanları: Altı çocuğu bir amaca hizmet için başkalarıyla bir araya gelmekten hoşlanır. Dostlarına ve amaçlarına sadıktır. Güçlü ve cesurdur. Güvenilir, dürüst ve adildir. Koruyucudur, dayanıklıdır. Yardıma ihtiyaç duyanların yanındadır. Analitik düşünür, her şeyi sorgular. Her türlü olasılığı düşünür ve önlem alır. Çevresiyle, olaylarla çok ilgilidir, neler olup bittiğini anlamak ister. Düzenli olmak onun için çok önemlidir. Öğrenmeyi sever. Derslerinde iyi olmak, öğretmenini memnun etmek için gayret gösterir.
Sorunlara yol açabilen özellikleri: Her şeyden endişe duyabilir, bu yüzden aşırı önlem alma yoluna gider. Önlem alma kaygısı harekete geçmesini zorlaştırır. Güvenli bir ortama ihtiyaç duyar, bilinmeyen onu korkutur. Bu yüzden her şeyi kontrol etmek ve her şeyi doğru yapmak ister. Kolaylıkla kötümser olabilir, şüpheye kapılabilir. Sürprizlerden hoşlanmaz, ani değişiklikler güvensizlik duymasına neden olur. Alıştığı çevrenin dışına çıkılması, belirsizlik, ani değişimler stres yaşamasına neden olur. Güvensizlik duygusu kararsızlığa yol açar. Bir seçim söz konusu olduğunda her durumu tek tek inceledikten sonra karar verir. Ama çoğu zaman düşünce ve endişe süreci içinde takılı kalabilir ve hiç bir seçim yapamaz, bu durum paniğe kapılmasına neden olur. Ani duygusal dalgalanmalar yaşar, bir uçtan öbürüne kolayca geçebilir. Utangaç ve korku içinde görünebilir, ya da tam tersi korkusuz ve salgırgan davranabilir. Her iki durumda da istediği güvende olmaktır. Fobik olan altı çocuğu uyumlu ve usludur. Fobi karşıtı olanı insanları şaşırtmaya, ölçmeye çalışır. Otoriteyi sorgular ve nereye kadar gidebileceğini anlamaya çalışır. altı çocuğu kendini korumak, cesur ve güçlü olduğunu kanıtlamak için çok çaba ve zaman harcar. Çevresini kontrol altına alma isteği arkadaşlarına hükmetmesine, öfkelenmesine de neden olabilir. Öfkesi başkalarına korkutucu gelebilir. Enerjisi bol olmasına karşın bazen aşırı tembelleşir.
Çeşitli kişilik testleri belli gruptan insanlar arasındaki benzerlikleri vurgular. Yine de, diğerleriyle olan tüm benzerliklerine rağmen her insan gerçekte eşsizdir. Bu yüzden hiç bir test ve sınıflandırma bir insanı tam olarak tanımlamaya yetmez. Testlerle ve sınıflandırmalarla bir insan hakkında ancak genel bir fikir edinebiliriz. Bizler yine de hem kendimizi hem de çocuklarımızı daha iyi tanıyabilmek ve anlayabilmek amacıyla bazı genellemeler yaparız.
Kişiliğimiz içimizden gelen dürtülere ve yaşadığımız çevrenin koşullarına bağlı olarak gelişir.
Doğuştan getirdiğimiz bu dürtülere yaratılış özellikleri ya da mizaç diyebiliriz.
Mizaç + Çevreyle etkileşim = Kişilik
Bir insanın tez canlı ya da ağır kanlıoluşu onun doğuştan getirdiği mizacıyla ilgilidir.
İndigo ve kristal özellikler, çocuğumuzun yapısıyla ilgili genel bir fikir edinmemize yardımcı olacaktır. Ancak bazen daha fazla bilgi edinmek isteriz. Her çocuğun eşsiz ve biricik olmasından yola çıkarak, çocuğumuz hakkında daha fazla veriye ihtiyaç duyarız. Bunda amacımız;
-çocuğumuzun kişisel ihtiyaçlarını fark edebilmek
-onu nelerin güdülediğini bulabilmek
-öğrenmesi ve kendini sağlıklı biçimde ifade edebilmesi için ona en uygun ortamı sağlayabilmektir.
Kişilik yapılarını anlama amacıyla oluşturulmuş yöntemlerden biri Enneagramdır.
Enneagrama göre, 9 farklı kişilik tipinin özellikleri her bireyde değişik derecelerde yer alır.
Yetişkinlerin kişilik yapılarını belirlemek için geliştirilmiş bu envanter çocuklara da uyarlanmıştır. Ancak, çocukların sürekli bir değişim içinde oldukları unutulmamalıdır. Çocuklar büyüme süreçleri içersinde çeşitli tutumları, davranış modellerini değişen seviyelerde denerler. Zamanla çocukluk çağının sonlarına doğru kişilikleri belirlenmeye başlar. Bu olana dek, onları değerlendirirken kesin kanılardan, yargılardan kaçınmak sağlıklı bir tutum olacaktır. Çocukların, her türlü sınıflandırmanın dışında yer alan varlıklar olduğunu unutmamalıyız. Enneagram ile varmak istediğimiz nokta, çeşitli kişilik özellikleri ile ilgili bilincimizi geliştirmek, çocuklarımızın özbenliklerini derinlemesine anlayabilmektir.
Enneagram Yöntemine göre çocuklarda da başlıca 9 kişiliğin özellikleri görülür:
1- Kusursuzluk arayan
2- Yardımcı
3- Başarılı
4- Romantik
5- Gözlemci
6- Güven arayan
7- Serüvenci
8- Girişken
9- Barışçı
Bu teoriye göre, baskın olan kişilik tipinin yanı sıra, daha az baskın olan bir ya da bir kaç kişilik tipinin özellikleri bir arada görülür. Her kişilik tipi, iki yanındaki kişilik tiplerinin ve oklarının ucundaki kişilik tiplerinden birinin ya da ikisinin etkisi altındadır. İki yandaki kişilik tiplerine kanatlar denir. Yani 7 numarayla gösterilen kişilik 6 ve 8 in de etkisi altındadır. 6 ve 8, 7 numaranın kanatlarıdır. 9 numaralı kişiliğin kanatları 1 ve 8 dir.
Oklar ise, enneagram sayımızı diğer kişilik özelliklerine bağlayan çizgilerin ucundaki kişilik özellikleridir. Kanatlar ve oklar bir kişilik tarzı içinde çeşitlemeler oluştururlar. Örneğin; (4) Romantik kişilik, (5) Gözlemcinin etkisi altında içe dönük olabilir. Ya da (3) Başarılının etkisi altında dışa dönük özellikler gösterir. 4 aynı zamanda (1) Kusursuzluk arayan okunun etkisi altında da olabilir.
Barışçı
9
Girişken Kusursuzluk arayan
8 1
Serüvenci Yardımcı
7 2
Sorgulayan Başarılı
6 3
Gözlemci 5 5 4 Romantik
Enneagram kişilik tarzlarını üç gruba ayırır:
5-6-7 Beyin-zihin merkezlidir: Korkuya odaklanırlar.
8-9-1 Karın-duygu merkezlidir: Öfkeyle ilgili sorunları vardır.
2-3-4 Kalp merkezlidir: İmgeleme ve ilişkilerle ilgilidirler.
Çocuklar büyüme süreçleri boyunca, içinde bulundukları duruma bağlı olarak bunların çoğunu ya da bazılarını değişen seviyelerde sırayla deneyebilirler. Kriterleri inceleyerek çocuğumuzun güncel olan baskın kişilik özelliklerini fark edebilirsiniz.
1- KUSURSUZLUK ARAYAN
1- Yemeğini sorunsuz bir sekilde yer, hatta sofrayı kaldırmanıza ve bulaşığa yardım eder.
2- Siz söylemeden ellerini yıkar ve banyosunu kavgasız gürültüsüz yapar.
3- Verdiğiniz görevleri siz hatırlatmadan yerine getirir.
4- Genellikle ben her şeyi bilirim tutumu içindedir ve sürekli olarak başkalarının hatalarını eleştirir.
5- Çevresindeki çocukları ustaca yönetir.
6- Size de sık sık akıl verebilir, nasıl daha doğru yapabileceğinizi söyleyebilir.
7- Gelecekten, ilkelerinden ve ideallerinden söz etmeyi sever.
8- Okulu ve ödevlerini ciddiye alır.
Eğer bu kriterlerin çoğuna evet dediyseniz, çocuğunuzun güncel olan baskın kişilik özellikleri büyük olasılıkla bir stilindedir. Bu değişebilir. Bu stilin temel özelliklerini öğrenmek için okumaya devam ediniz.
BİR STİLİNİN ÖZELLİKLERİ:
Öğrenilmiş olan: İnsanlar oldukları gibi kabul görmezler. Kabul edilmek ve sevilmek için her zaman kusursuz ve doğru olmalıyım, örnek gösterilecek şekilde davranmalıyım
Enerjinin kanalize edildiği yön: Her şeyi doğru, eksiksiz yapmaya çalışır. Kurallara uymaya özen gösterir. Kendini suçlamaya eğilimlidir. Duygu-kalp merkezlidir.
Güçlü yanları: Enerjileri boldur. Beceri geliştirmeyi sever. Çalışkan ve sorumluluk sahibidir, başladığı işi tamamlamak ister. Gelişmiş bir adalet duygusuna sahiptir. İnceleyici ve mantıklıdır. Yardım etmeyi, iyilik yapmayı sever.
Sorunlara yol açabilen özellikleri: Yanlışlık yapmaktan çok korkar; yaptığında çok üzülür, kendini aşırı suçlar ve etkisinden kolay kurtulamaz. Haksız yere eleştirildiğinde çok kızar. Haksızlığa gelemez, öfke patlamaları yaşar. Sürekli daha iyi olmaya çalışmak ve sürekli denetleyen iç sesin baskısı gerilim ve endişeye yol açar, bunaltır. Kabalık yapmaktan çekindiği için duygularını açıklamak istemez. Doğru olanı yapmak adına kişisel ihtiyaçlarını bastırabilir. Bir çocukları çoğunlukla stres kaynaklı karın ve başağrısı çekerler.
Bir Çocuğuna Destek:
- Onu koşulsuz sevdiğinizi belirtin; sevilmek için çaba göstermesinin gerekmediğini, onu her durumda çok sevdiğinizi gösterin. Onu yalnızca O olduğu için sevdiğinizi anlatın. Hepimiz olduğumuz gibi kusursuzuz
- Hata yapmanın çok insanca ve kabul edilebilir, hatta öğrenmek için gerekli olduğunu anlatın. Kendi hatalarınızı, zayıf ve kusurlu yönlerinizi de sevecenlikle kabul edin.
- Bir karar verirken ne istemesi gerektiğine değil, gerçekten ne istediğine yoğunlaşmasına yardım edin.
- Düşüncelerini katı bir biçimde savunabilir. Ona değişik bakış açılarından ve gerçekliğin farklı görüntüleri olduğundan söz edin.
- Yanlış yaptığı zaman söylenmekten kaçının, O zaten kendisini yeterince suçlayacaktır.
- Gerçek duygu ve düşüncelerini açıklaması için destekleyin, bunun insanları daha sağlıklı kılacağını anlatın.
- Kendine ve ihtiyaçlarına zaman ayırması için ortam hazırlayın.
- Yarışma ve rekabet içermeyen, bilgi ve beceri odaklı olmayan ekinliklerde bulunmasını destekleyin. Boş ve eğlenceli zaman geçirmeye ve gevşemeye gerçekten çok ihtiyaç duymaktadır.
- Yardım severliğinine, yardım etmeye olan eğiliminine bağımlı olmayın. Bu özelliğini çok vurgular ve yardımını çok fazla isterseniz, onun coşkulu bir çocuk gibi değil, sorumluluk sahibi bir yetişkin gibi davranmasına neden olursunuz.
2-YARDIMCI
1- Başkalarının arzularını öne alır, kendi isteklerini çoğunlukla dile getirmez.
2- Duyguları kolayca incinir.
3- Sorunu olanlarla ilgilenmekten, onlara öneriler getirmekten hoşlanır.
4- Sempatikliği, cana yakınlığı ile isteklerini kolayca yaptırır.
5- İnsanlarla bir arada olmayı başka her şeye yeğler.
6- Gösteri yaparak ya da insanları memnun ederek dikkat çekmekten hoşlanır.
7- Okulda iyi çocuk olarak bilinmek onun için önemlidir.
8- Kendisine söylenmese bile başkalarının neye ihtiyaç duyduğunu bilebilir.
Eğer bu kriterlerin çoğuna evet dediyseniz, çocuğunuzun güncel olan baskın kişilik özellikleri büyük olasılıkla İki stilindedir. Bu değişebilir. Bu stilin temel özelliklerini öğrenmek için okumaya devam ediniz.
İKİ STİLİNİN ÖZELLİKLERİ:
Öğrenilmiş olan: Sevilmek ve kabul edilmek için insanları memnun etmeliyim ve onlara ihtiyaç duyduklarını vermeliyim
Enerjinin kanalize edildiği yön: İki çocuğu ilişkiler ve duygular dünyasında yaşar. Sevilmek ve istenmek onun için her şeyden önemlidir. İnsanları memnun etmek için çaba harcar. Yardım ederek mutlu olur. İnsanlardan her zaman onay ve kabul görmek ister. Kalp merkezlidir.
Güçlü yanları: Çok iyi kalpli, cömert ve yardımseverdir. Çoğunlukla nazik ve terbiyelidir. İnsanların duygularına ve ihtiyaçlarına karşı duyarlıdır. Enerjik ve hayat doludur. Çoğunlukla dışa dönüktür.
Sorunlara yol açabilen özellikleri: İnsan odaklı olduğu için, ilişkilerinde sorun yaşadığında kendini aldatılmış ve terk edilmiş hisseder. Ani ve yoğun duygu patlamaları yaşar, insanları suçlar, ağlar. Genellikle kendi isteğini dile getirmez, başkalarının sevgisini kazanmak için elinden geleni yapar. Kızgınlık, kıskançlık, öfke gibi kabul görmeyeceğini bildiği duygularını saklar hatta kabullenmez. Bu bastırma öfke ve isteri krizlerine yol açabilir.
Başkalarının kendisi hakkında düşündükleri onun için çok önemlidir. Eğer duygusallığı kabul görmez ya da küçümsenirse sevilmediğini düşünebilir. İnsanlara teker teker yoğunlaşır ve birlikte olduğu insana uyum sağlamak için davranışlarında değişiklikler yapar. Bu yüzden bir çok kişiyle bir arada olmak akıl karıştırıcı olabilir, gerilim yaratabilir.
İki çocuğuna destek:
- Genellikle kendi gerçek arzularından kopuktur. Sevdiği tatları, renkleri, kokuları sorarak kendi zevkleri, beğenileriyle bağlantı kurmasını sağlayın.
- Kendine iyi davranması, kendi ihtiyaçlarını önemsemesi konusunda destekleyin.
- Birlikte olaylar, insanlar, filmler vb..hakkında konuşarak kendi duygularını, düşüncelerini ifade etmesini sağlayın, fikrini sorun. Böylece karar verme, kişiliğini kazanma ve kendine güven duyma konularında ilerler.
- Kabul edilmek onun için çok önemlidir. Düşüncelerine ve duygularına saygı ve güven duyduğunuzu belirtin. Böylece kendine güven duymasına yardımcı olursunuz.
- Sosyal olmayan etkinliklere de ilgi yaratmaya çalışın. İnsanlara yoğunlaşma eğilimini, dünyadaki diğer olaylara da çevirin. Doğada yürüyüşler yapın, müzelere, sergilere gidin. Birlikte konuşmaktan çok etrafı izleyin.
- Kendisini açık ve dürüstçe ifade ettiği zaman onu yüreklendirin. İnatçılık ettiği ya da isyankar davrandığı zamanlarda üzülmeyin, tam tersine sevinin. Bu tutumu, davranışının altında onaylanma isteği yatmadığının göstergesi olabilir.
- Kızdığı, öfkelendiği zamanlarda bu duygularını uygun şekilde ifade edebilmesi için destekleyin. Belli bir düzeyde olduğu sürece kızmanın ve bunu ifade etmenin herkesin hakkı olduğunu anlatın.
3-BAŞARILI
1- Başladığı bir işi sonuna kadar götürür.
2- Sınıfta öğretmenin gözdesidir.
3- Sosyal çevresinin gereklerine uyar.
4- Temiz, düzgün ve iyi giyinmeye meraklıdır.
5- Çeşitli ilgi alanları ve yeteneği vardır.
6- Çabuk düşünür ve sonuca ulaşır.
7- Kolaylıkla organize olabilir.
8- Sıklıkla yorgun olduğundan söz edebilir.
9- Çoğunlukla kendinden emin ve hayatından memnundur.
Eğer bu kriterlerin çoğuna evet dediyseniz, çocuğunuzun güncel olan baskın kişilik özellikleri büyük olasılıkla Üç stilindedir. Bu değişebilir. Bu stilin temel özelliklerini öğrenmek için okumaya devam ediniz.
ÜÇ STİLİNİN ÖZELLİKLERİ:
Öğrenilmiş olan: İnsanlara yapmış oldukları işlerden dolayı değer verilir. Sevgi ve onay görmek için en iyi ve en başarılı olmak gerekir.
Enerjinin kanalize edildiği yön: Dış dünyayı etkilemeye çalışır, başarılarının fark edilmesini ister. Çevresiyle rekabet halindedir. Bir çok işe girişir ve işleri çabuk ve etkin biçimde tamamlamaya çalışır. İmaj onun için en önemli şeydir. Kalp merkezlidir.
Güçlü yanları: Sosyal ve sözel becerileri gelişmiştir. Güçlü bir özgüvene ve kararlılığa sahiptir. İnsanlara ilham verme, onları ikna etme ve yönlendirme konusunda yeteneklidir. Sorunlara kolaylıkla pratik çözümler bulabilir. Motivasyonu yüksektir.
Sorunlara yol açabilen özellikleri: Kendisi için çok yüksek hedefler koyar, yapabileceklerinden çok daha fazlasını yapmaya çalışır. Bu durum endişe ve gerilim yaratır.
Amacına ulaşamazsa büyük hayal kırıklığı ve stres yaşar. Başarısını engelleyen her şeye öfkelenir, huzursuzlaşır. Rekabet odaklı olduğu için kendisinden daha iyi olanlarla karşılaştığında yenik düştüğünü hisseder. Çok çalışmak strese sokar, yorgun ve bitkin düşmesine neden olur. Dış dünyayı etkileme eğiliminde olduğu için gerçek duygularını ve ihtiyaçlarını fark edemeyebilir.
Üç çocuğuna destek:
- Kaldırabileceğinden fazla yükün altına girmemesine dikkat edin.
-Başardıkları için değil, kendisi olduğu için sevildiğini ve ilgi gördüğünü sık sık hisettirin.
- Çok çalışmaktan ve yarışmaktan gerilime girebilir. Böyle zamanlarda sakinleşmesi ve rahatlaması için yarış içermeyen, eğlenceli etkinlikler düzenleyin.
- Çevrenin çok fazla etkisi altında kalabilir. Ona kişisel tercihleri ve değerleri ile ilgili sorular sorun.
- Çoğunlukla popülerdir, çok insan tanır. Onu yakın ve derin arkadaşlılar kurması konusunda yüreklendirin.
- Kolaylıkla kabul görmezse büyük bir darbe yemiş gibi olur.
- Aktif bir yaşam onu güdüler. Bunun dengesini bulmaya çalışın.
- Başarılarını küçümsemeyin. Yapmış olduğu işten ziyade çabalarını takdir edin. Ancak bunu yaparken abartmamaya çalışın. Başarısıyla böbürlenir bir tutuma girmeniz onun eğilimini dengelemek yerine aşırıya götürecektir.
- İç dünyasına ve duygularına ilgi gösterin.
- Başka insanlarla, canlılarla ilgilenmenin sorumluluğunu verin, örneğin hayvan beslemesi, çiçeklerle ilgilenmesi gibi.
4- ROMANTİK
1- Duyguları kolayca incinebilir.
2- Özel kişi olarak algılanmak ister.
3- Dolap dolusu süsülü giysilere sahiptir, ya da sahip olmak ister.
4- Sık sık hayal kurar.
5- İç dünyasıyla ilgilidir, kendini tanımaya meraklıdır.
6- Sanattan hoşlanır, sanat dallarına ilgisi ve yeteneği vardır.
7- İlginç ve güzel nesneler toplamaya ve biriktirmeye bayılır.
8- Yaşadığı mekanın görünümüne özen gösterir, yaratıcı düzenlemeler yapar.
9- Duygularını komedi ya da trajedi yaratacak şeklide abartabilir.
10- Zaman zaman melankolik görünebilir.
Eğer bu kriterlerin çoğuna evet dediyseniz, çocuğunuzun güncel olan baskın kişilik özellikleri büyük olasılıkla Dört stilindedir. Bu değişebilir. Bu stilin temel özelliklerini öğrenmek için okumaya devam ediniz.
DÖRT STİLİNİN ÖZELLİKLERİ
Öğrenilmiş olan: Başkalarından ayrıyım, yalnızım.
Enerjinin kanalize edildiği yön: Yaratıcıdır.Günlük yaşamı çoğunlukla sıkıcı ve renksiz bulduğu için hayal kurmaktan hoşlanır. Bazen yaşamındaki eksikliklere, onda olmayanlara odaklanır. Çoğunlukla içe dönük olabilir. Kalp merkezlidir.
Güçlü yanları: Estetik duygusu gelişmiştir. Heyecanlı ve duygusaldır. Güzelliklerden, sanattan zevk alır. Gelişmiş bir hayalgücü vardır, yaratıcıdır. Çoğunlukla sıcak kanlıdır, dostluktan zevk alır. Nesnelere özel anlamlar yüklemekten, isimlendirmekten hoşlanır. Çevresindeki insanlara, olaylara karşı duyarlıdır, başkalarının önemsemediği nüanslar dikkatini çeker. Genellikle uyumludur, sorun çıkartmak istemez. İnsancıldır.Yakın dostluklardan hoşlanır, iç dünyasını paylaşmak ister. Çoğunlukla hissettiği ve içinen geldiği gibi davranır.Yüksek değerleri vardır, Dünyayı kurtarmak ister. Dışa dönük olanı ilkelerini heyecanla savunur.
Sorunlara yol açabilen özellikleri: Hassas duygulara sahiptir. Yoğun duygulara kapılabilir ve kendini yalnız, anlaşılmamış hissedebilir. Eğer içe dönükse insanlar ona kızdığı zaman utanır, susup geri çekilir. Geciktiğinde ya da bir eşyasını kaybettiğinde çok çabuk telaşa kapılabilir. Ailede yaşanan sorunlardan kolayca etkilenir. Anne baba baskısına karşı duyarlıdır. Terk edilmekten korkar. Kendini dışlanmış hissettiğinde ya da bir nedenle morali bozulduğunda tüm işlerini aksatır, her işi yavaştan almaya başlar. Özellikle Pazartesi sabahları karın ağrıları çekebilir. Dört çocuğu takdir edilmezse içerler, saldırgan ve incitici olmaya başlar. Reddedilmeye, dikkate alınmamaya ve yapmacıklığa dayanamaz. Arkadaşlarıyla olan anlaşmazlıkları hayal kırıklığı duymasına neden olur, duygusal patlamalar ve kıskançlık krizleri yaşayabilir. Öfkeyle bağırıp çağırır ya da depresyona girer.
Dört çocuğuna destek:
- Hayal kurmak gerçekte üretken bir durumdur. Hayal kurmaktan hoşlanan bir çocuğun zamanını boşa geçirdiğini düşünmeyin.
- İçe dönük olmak benlik arayışının ve yaratıcılığın can alıcı sürecidir, bunu bir kusur olarak değerlendirmeyin.
- Hayallerini sizinle paylaşmasını, anlatmasını isteyin.
- Dört çocuğu genellikle anlaşılmadığını düşünür, bu yüzden onu dikkatle dinlemeli, duygularına, hissettiklerine özen göstermelisiniz. Kendini çok değişik yollarla ifade eder. Bu yüzden yüzeyin altına inebilmeniz, onu derinden anlayabilmeniz önemlidir.
-Eğer sorumluluklarını aksatıyor, işleri yavaştan alıyorsa canını sıkan bir şeyin olup olmadığını öğrenin. Büyük olasılıkla duyuları incinmiştir, morali bozuktur.
- İçe kapanıyorsa onu hemen sosyal ortamlara itmeye kalkışmayın, anlayış gösterin.
- Size ya da başklarına benzemesi için baskı yapmayın. Aranızdaki farklılıkları kabul edin ki, kendi kişiliğini bulsun.
- Kendini suçlamamasına dikat edin; ailede yaşanan anlaşmazlıklardan kendini sorumlu tutabilir.
- Güven kazanması için yardımcı olun. Desteğinizi verin ama zaman içinde adım adım geri çekilin.
- Dikkatini olumlu olan durumlara çekin.
- Kendisini başarılı hissedeceği etkinlikler düzenleyin. Onu çok sevdiğinizi ve takdir ettiğinizi her fırsatta gösterin.
- Ergenliğe giren dört çocuğunu, söylediklerini anlayacak şekilde dikkatle dinlemeniz çok önemlidir.
5-GÖZLEMCİ
1- Sessiz ve utangaç görünebilir.
2- Yalnız kalmayı sever.
3- Tek başına yapabileceği etkinlikleri- okuma gibi- tercih edebilir.
4- Felsefi konularla ilgilidir. neden, nasıl, niçin sorularını sıkca sorar.
5- Toplulukların uzağında ya da kenarında durmayı tercih eder.
6- Toplum kurallarıyla, toplumsal beklentilerle pek ilgilenmez.
7- İnsanlar ona fazla yaklaştığı ve aşırı ilgi gösterdiği zaman rahatsız olur.
8- Bir çok konuyla ilgili bilgisi ve kesin fikirleri olmasına karşın başka yorumları da dinlemeyi ister.
9- Hafif bir mizah anlayışıyla davranmaktan hoşlanır.
Eğer bu kriterlerin çoğuna evet dediyseniz, çocuğunuzun güncel olan baskın kişilik özellikleri büyük olasılıkla Beş stilindedir. Bu değişebilir. Bu stilin temel özelliklerini öğrenmek için okumaya devam ediniz.
BEŞ STİLİNİN ÖZELLİKLERİ
Öğrenilmiş olan: Ben farklıyım, insanlarla arama mesafe koymam en iyisi.
Enerjinin kanalize edildiği yön: Bilmeye, öğrenmeye yöneliktir; Başka bir dünyadan gelmiş bir araştırmacı gibi gözlem yapar, bilgi toplar. Aynı zamanda kendi sınırlarını, alanını korumaya yöneliktir. Beyin merkezlidir.
Güçlü yanları: Meraklıdır, canlı bir düşünce yapısı-zihni vardır. Tek başına kaldığında sıkılmaz; kendini oyalama, eğlendirme konusunda başarılıdır.Yalnız başına kaldığında üretken olur. Teknolojiyle arası çok iyidir. Tam bir bilgisayar kurdudur. Çok iyi bir gözlemcidir, başkalarının gözünden kaçan detayların farkına varır. Okumayı, bilgi edinmeyi çok sever. Güçlü bir vicdana ve adalet duygusuna sahiptir. Güvenilirdir. Kuralları körü körüne izlemeyi sevmez; bu iş böyledir sözü onun için geçerli değildir. Yarıştan, rekabetten hoşlanmaz, çünkü başkalarını etkilemek onun umurunda bile değildir. İnsanlarla olan ilişkisinde saygılı ve yalındır.
Sorunlara yol açabilen özellikleri: Duygusallıktan, duygusal sahnelerden hoşlanmaz. Duygularını ifade etmeye zorlanması onu rahatsız eder. İçine döner, kabuğuna çekilir. Bildiklerinin doğru olmadığının söylenmesine, bilgisinin küçümsenmesine dayanamaz. Kısa süreli öfke patlamaları yaşayabilir. Özel alanlarının, sınırlarının dikkate alınmamasına çok kızar, bunun kendisine yapılmış bir saygısızlık olduğunu düşünür- ki bu konuda haklıdır da. Çevresinden saygı görmek ister. Başkalarının kendi işine karışmasından, onu yönlendirmesinden rahatsızlık duyar. Özellikle İki(yardımcı) tarzında davranan anne-baba ve öğretmenlere karşı bir direnç geliştirmiştir. Sinir sistemi çok duyarlıdır, yüksek ve düzensiz sesler, gürültü onu fazlasıyla rahatsız eder. Sorun yaşanan, kavgalı gürültülü ortamlar onlar için dayanılmazdır, korkar ve kaçar. Eğer çevresinde anlaşabileceği birileri yoksa kendisinin diğer çocuklardan çok farklı (çoğunlukla eksik) olduğunu düşünür ve yalnız kalmayı yeğler. Bire bir ilişki kurmayı sosyal ortamlara tercih eder. Bazıları için okul gibi sosyal ortamlar dehşet verici olabilir. Hemen her konuda fikri olduğu halde, içe dönük ve güvensiz oluşundan dolayı harekete geçmesi kolay olmaz. Çevresinde gördüğü haksızlıklar incinmişlik ve öfke duygularını besler, çevresine yabancılaşmasına yol açabilir. Başkalarına ihtiyacı olmadığına kendini inandırarak toplumla bağlarını koparabilir.
Beş çocuğuna destek:
- Meraklı ve öğrenme arzusu içindeki Beş çocuğu başarısını yayımlamak istemez. Ön plana çıkmaktan hoşlanmayan bu özelliğinin güçlü bir yön olduğunu kabul edin. Sınıf başkanı olmak, yarışmalara katılmak gibi dikkat çekici etkinliklere katılmak istememesine saygı duyun. İnanın o bunlara gerçekten ihtiyaç duymuyordur.
- Ona güvendiğinizi ve onu olduğu gibi kabul ettiğinizi belirtin. Anlayışınız onun için çok önemlidir.
- Eğer anne baba olarak dışa dönük bir yapınız varsa onun sosyal yaşamdan neden zevk almadığını anlayamayabilirsiniz. Bir yerlerede hata yaptığınızı düşünmeyin. Çoğu beş çocuğu ortak yönlerin olmadığı yüzeysel paylaşımlar yerine yalnız kalmayı yeğler. Sosyal olması için zorlamayın, bu daha çok içe kapanmasına neden olabilir.
- Eğer açıklama yapacaksanız ya da onu uyaracaksanız, konuşmalarınızın net, tarafsız ve kısa olmasına özen gösterin. Adil olmaya dikkat edin. Ona vereceğiniz görevleri birlikte planlayın ya da ne istediğinizi tam olarak söyleyin. Kararlı bir tavrınız olsun ama çatık kaşlı olmaktan, nasihat etmekten kaçının.
- Onunla iletişim kurmanın iyi bir yolu da onun mizah anlayışına katılmak, esprili bir dille konuşmak olacaktır.
- Sevdiği müzik, yazar, filmlere ilgi duyun, bu konularda konuşun. Onun dünyasına girin. Birlikte zaman geçirmekten zevk aldığınızı belirtin ama birlikte olmak için ısrarcı olmayın. Kararlarına saygı duyun.
- Anlaşabileceği kişilerle tanışabileceği, bir arada olabileceği ortamlar yaratmaya çalışın. Hazırladığınız etkinliklerin sadece sosyal olması yeterli değildir. Aynı zamanda onun ilgisini çekecek konularda etkinlikler olmasına dikkat edin.
- Öfkelerini, karmaşalarını uzun süre derinlerde saklayabilirler. İyi bir dinleyici olarak düşüncelerini, duygularını anlamaya, ona temiz, net bir ayna olmaya çalışın. Duygularını şimdi ve burada ifade edebilmesi için destek olun ancak bunun için zorlamayın.
- Herhangi bir konuda ona fikrini sormanız, yorumuna önem verdiğini söylemeniz, kabul ve onay gördüğünü hissettirecektir. Böylelikle herkesten ayrı, yalıtılmış olmadığını fark edebilecektir.
- İzcilik, doğa sporları, resim, müzik, dans ve çeşitli spor dallarına katılmasını teşvik edin. Bastırılmış gerilimin açığa çıkması ve kendini ifade etmesi için çok yararlı yollardır.
- Özel hayatına, ona ait alanlara saygı duyun. Odasında ondan habersiz düzenlemeler yapmayın. Hatta içeri girerken izin istemeniz gerekebilir.
6- SORGULAYAN
1- Güven ile ilgili endişeleri diğer çocuklardan daha fazladır.
2- Endişeli, güvensiz, şüpheli, korkmuş şekilde davranır. Ya da bunların yerine saldırganca bir tutum içindedir.
3- Zaman zaman aşırı, çelişkili ve beklenmeyecek davranışlarda bulunur.
4- Ruh hali sinirli, suskun, kızgın, komik, ciddi- sık sık değişebilir.
5- Çoğunlukla herkesin düşüncesinin aksini savunur.
6- İnsanları eğlendirmek, kendini sevdirmek için gayret gösterir.
7- Acı çeken canlılara karşı şefkatlidir.
8- Hızlı, bazen de kekeler gibi konuşur.
Eğer bu kriterlerin çoğuna evet dediyseniz, çocuğunuzun güncel olan baskın kişilik özellikleri büyük olasılıkla Altı stilindedir. Bu değişebilir. Bu stilin temel özelliklerini öğrenmek için okumaya devam ediniz.
ALTI STİLİNİN ÖZELLİKLERİ
Öğrenilmiş olan: Dünya tehlikelerle dolu, güvensiz bir yer
Enerjinin kanalize edildiği yön: Korunmaya ve sorgulamaya odaklıdır. Dikkati olası tehlikelere, terslik ve zorluklara yönelmişir. Zorlukları, terslikleri hemen fark eder. Şüphecidir, söylenenlerin ardında farklı bir anlam arar, alıngandır. Çevresini kontrol altında tutmak ister. Beyin merkezlidir.
İki tipi vardır:
1- fobik: Korunmak için boyun eğer.
2- fobi karşıtı: Korunmak için tehlikenin üstüne gider ve meydan okur.
Güçlü yanları: Altı çocuğu bir amaca hizmet için başkalarıyla bir araya gelmekten hoşlanır. Dostlarına ve amaçlarına sadıktır. Güçlü ve cesurdur. Güvenilir, dürüst ve adildir. Koruyucudur, dayanıklıdır. Yardıma ihtiyaç duyanların yanındadır. Analitik düşünür, her şeyi sorgular. Her türlü olasılığı düşünür ve önlem alır. Çevresiyle, olaylarla çok ilgilidir, neler olup bittiğini anlamak ister. Düzenli olmak onun için çok önemlidir. Öğrenmeyi sever. Derslerinde iyi olmak, öğretmenini memnun etmek için gayret gösterir.
Sorunlara yol açabilen özellikleri: Her şeyden endişe duyabilir, bu yüzden aşırı önlem alma yoluna gider. Önlem alma kaygısı harekete geçmesini zorlaştırır. Güvenli bir ortama ihtiyaç duyar, bilinmeyen onu korkutur. Bu yüzden her şeyi kontrol etmek ve her şeyi doğru yapmak ister. Kolaylıkla kötümser olabilir, şüpheye kapılabilir. Sürprizlerden hoşlanmaz, ani değişiklikler güvensizlik duymasına neden olur. Alıştığı çevrenin dışına çıkılması, belirsizlik, ani değişimler stres yaşamasına neden olur. Güvensizlik duygusu kararsızlığa yol açar. Bir seçim söz konusu olduğunda her durumu tek tek inceledikten sonra karar verir. Ama çoğu zaman düşünce ve endişe süreci içinde takılı kalabilir ve hiç bir seçim yapamaz, bu durum paniğe kapılmasına neden olur. Ani duygusal dalgalanmalar yaşar, bir uçtan öbürüne kolayca geçebilir. Utangaç ve korku içinde görünebilir, ya da tam tersi korkusuz ve salgırgan davranabilir. Her iki durumda da istediği güvende olmaktır. Fobik olan altı çocuğu uyumlu ve usludur. Fobi karşıtı olanı insanları şaşırtmaya, ölçmeye çalışır. Otoriteyi sorgular ve nereye kadar gidebileceğini anlamaya çalışır. altı çocuğu kendini korumak, cesur ve güçlü olduğunu kanıtlamak için çok çaba ve zaman harcar. Çevresini kontrol altına alma isteği arkadaşlarına hükmetmesine, öfkelenmesine de neden olabilir. Öfkesi başkalarına korkutucu gelebilir. Enerjisi bol olmasına karşın bazen aşırı tembelleşir.
