Hoca Dehhani Kimdir?

Divan şiirinin ilk temsilcisi sayılır. Din dışı konularda aşk ve şarap şiirleri yazmıştır.

Şiirlerinde Öz ve anlam sanatlarına, benzetmele*re çokça yer vermiştir. Ustalıkla yazılmış, güzel gazel ve kasideleri vardır.

Divan şiirinin ilk temsilcisi sayılır. Bir kasidesinde Horasan’dan Anadolu’ya geldiğini ve tekrar oraya dönmek istediğini söyleyen Dehhani’nin hayatı hakkında bilinenler çok azdır. Selçuklu Sultanı Üçüncü Alaeddin Keykubad’ın takdirini kazanmış ve sultan tarafından bir “Selçuklu Şehnamesi” yazmakla görevlendirilmiştir. Şairin, Farsça olarak 20.000 beyitlik Selçuklu Şehnamesi yazdığı, ancak bu eserin günümüzde ele geçmediği söylenmektedir.

Hoca Dehhani'nin Horasan Türkmenlerinden olduğu bilinmektedir. III. Alaeddin Keykubad zamanında (1298-1301) Konya'ya gelen Dehhani, Keykubad'ın emriyle 20 bin beyitten meydana gelen Farsça bir Selçuklu Şehnamesi kaleme almıştır. Gazel ve kasidelerinde 4 farklı aruz kalıbı kullanması yönüyle başarılı görülse de bazı imgeleri çok sık tekrarlaması olumsuz bir izlenim bırakmıştır. Divan edebiyatı şairleri arasında ilk din dışı konular işleyen kişidir. Şiirlerini Eski Anadolu Türkçesi'yle yazdı. Elimize 6 gazeli ve 1 kasidesi ulaştı.


Gazel

Aceb bu derdümün dermânı yok mu
Yâ bu sabr itmegün oranı yok mu

Yanaram mumlayın başdan ayağa
Nedür bu yanmağun payanı yok mu

Güler düşmen benüm ağladuğuma
Aceb şol kâfirün imânı yok mu

Delüpdür cigerümi gamzen oku
Ara yürekde gör peykânı yok mu

Su gibi kanumı toprağa kardun
Ne sanursın garîbin kanı yok mu

Cemâl-i hüsnüne mağrur olursın
Kemâl-i hüsnünün noksânı yok mu

Begüm Dehhâni'ye ölmezden öndin
Tapuna irmegün imkânı yok mu


Gazel

Zihî [ne güzel] devlet [mutluluk] ki gözlerüm yüzünden oldı nûrânî [aydınlık]
Visâlün [kavuşman] lutf idüp savdı başumdan girü hicranı [ayrılığı]

Severem seni can bigi [gibi] hatâ didüm maâzallah
Ne mikdârı ola canun ki benzedem sana cânı

Yüce boyun kılur bende [kul eder] çemende serv-i âzâdı [uzun serviyi]
Yüzün mihri [güneşi] eder tâban [aydınlık] felekde [gökte] mâh-ı tâbânı [parlak ay'ı]

Eğer emseyidi senün leb-i la'lünden [kırmızı dudağından] İskender
Niderdi isteyüp bunca cihanda âb-ı hayvânı [can suyunu, abıhayatı]

Eğerçi cem'e [sohbet toplantısına] şem' [mum] isen beğüm her cem' arasında
Perîşan kılma saçunı esirge ben perîşânı

Bugün çün hüsn [güzellik] devrânı senündür eyü ad ile
Süregör devr-i hüsnüni ki geçer hüsn devrânı

Cemâlün [güzel yüzün] iy büt-i Çînî [Çin putu] cihânı dutdı ser-tâ-ser [baştan başa]
Nite kim Rûm ilin [Anadolu'yu] şi'riyle bugün dutdı Dehhânî


Eseri

Selçuklu Şehnamesi

Şikârî’nin Tarih adlı eserindeki rivayete göre Selçuklu Sultanının isteği üzerine 20 bin beyitlik bir Selçuklu Şehnamesi yazdığı ileri sürülmüşse de bugüne kadar böyle bir eser bulunamamıştır.