İstiklal Madalyası Kanunu

İstiklal Madalyası Kanunu

Kanun Numarası: 66
Kabul Tarihi: 29/11/1920
Yayımlandığı Resmi Gazete Tarihi: 04/04/1921
Yayımlandığı Resmi Gazete Sayısı: 9​

Madde 1 - (Değişik madde: 04/12/1924 - 525/1 md.)
İstiklal madalyası bilfiil kıta başında, cephede veya dahili isyanları teskinde hamaset ve fedakarı asarı gösteren erkan, ümera ve zabitan ve efrat ve milli kahramanlara ve cephe gerisinde ulvi maksadın husulü için mesai ibraz edenlere ve istiklali milli uğrunda fedayı hayat eden şehitlerin büyük oğluna, yoksa büyük kızına, yoksa pederine, o da yoksa validesine, o da yoksa zevcesine verilir.
Madde 2 - Davayı muhik ve meşruumuzu ihzar ve bunu müdafaa eden Büyük Millet Meclisi azalarına birer madalya verilir.
Madde 3 - Birinci madde mucibince madalya ahzine kesbi istihkak edenlerin esbabı mucibesini gösterir inhalar Heyeti Vekiliye gönderilir. Heyetçe muvafık görüldükten sonra Büyük Millet Meclisince kabul ve tasdikı halinde ita olunur.
Madde 4 - Büyük Millet Meclisinin munakit bulunduğu mahalde Meclis huzurunda ve Meclis Reisi tarafından taşralarda en büyük kumandan ve mülkiye memuru huzuriyle merasimi mahsusa ile madalyaya kesbi istihkak eden asker ise kumandan ve mülkiyeden ise mülkiye memuru tarafından talik olunur.
Madde 5 - Büyük Millet Meclisi azalarına verilecek madalyanın şeridi yeşil ve cephede bulunanların kırmızı ve cephe gerisinde olanların beyaz olacak. Şu kadar ki mebus olup ta aynı zamanda cephede bilfiil hidematı mesbuk ve birinci madde mucibince de madalyaya kesbi istihkak edenlerin şeridi nısfı yeşil ve nısfı diğeri kırmızı olacaktır ve bu bapdaki teklifin Meclis Reisinin inhasiyle Büyük Millet Meclisince kabul ve tasdikı lazımdır.
Madde 6 - (Değişik madde: 08/04/1925 - 607.)
İşbu madalya sağ meme üzerine ve her gün talik edilebilir.
Madde 7 - Hukuku medeniyeden ıskat ve cinayetle mahkum olanların hakkı talikı olamaz. Fakat madalya hatıra olarak veresesine intikal eder.
Madde 8 - Yalnız bir nevi olan işbu madalyanın şekli ve şeritleri bir numaralı levhada gösterilmiştir.
Madde 9 - Efrat ile zabitan ve Astsubay müstesna olmak üzere madalya harcı olarak üç lira alınır.
Madde 10 - İşbu madalya ashabına memurini mülkiye ve askeriye ile bilumum zabıta ve saire tarafından hürmeti mahsusada bulunulacaktır.
Madde 11- İşbu kanunun icrayı ahkamına Büyük Millet Meclisi memurdur.
Madde 12- İşbu kanun tarihi neşrinden itibaren mer'iyülicradır.

Ek Maddeler
Ek Madde 1 - Hidematı fevkalede ve fedakaraneleri görülenlere verilecek olan İstiklal Madalyası, İstiklal mücadelat ve muharebatının mebdei olan 15 Mayıs 1335 ten seferberliğin tarihi hitamı olan 1 Teşrinisani 1339 tarihine kadar sebkeden hidemata mukabil ita kılınır.
Ek Madde 2 - İstiklal madalyasını hamil olanlardan vefat edenlerin istiklal madalyası erkek oğullarının en büyüğüne, erkek oğlu yoksa kız çocuklarının büyüğüne, yoksa pederine, o da yoksa validesine, o da yoksa zevcesine intikal eyler. Bunların vefatından yine bu suretle intikal eder. Bunlardan biri vefat edipte tertip dahilinde varis bulunmadığı halde diğer tabakada bulunanlara veya onların veresesine aynı suretle intikal eyler.
(Ek fıkra : 15/01/1927 - 958/1 md.) Muteveffanın madalyasının bu madde mucibince intikal edeceği mirasçısı, İstiklal Madalyası ile taltif olunmuş ise, madalya, bu maddedeki sıra mucibince İstiklal Madalyası olmıyan mirasçıya intikal eder.
Ek Madde 3 - 17 Rebiyülevvel 1339 ve 29 Teşrınisani 1336 tarihli kanunun yedinci maddesindeki intikal dahi ikinci maddeye göre cereyan eder.
Ek Madde 4 - 15 Mayıs 1335 tarihinden İzmir'in tarihi istirdadı olan 9 Eylül 1338 tarihine kadar milli orduda vazife almış berri, bahri, havai ve jandarma erkan, ümera ve zabitaniyle mensubin ve memurin ve efradı askeriyeden elyevm müstahdem bulunan veyahut tekaüt istifa veya terhis suretiyle ordudan infikak etmiş olanlardan şimdiye kadar İstiklal madalyası almamış bulunanlara ve şehadet veya vefat suretiyle üful eylemiş bulunanların ailelerine kırmızı şeritli İstiklal madalyası verilir. (Değişik cümle : 26/02/2008-5742 S.K./1.mad) Millî istiklal uğrunda hayatını kaybeden şehitler ile madalyaya hak kazandığı halde madalya almadan vefat edenlerin erkek çocuklarının en büyüğüne, erkek çocuğu yoksa büyük kızına, yoksa babasına, o da yoksa annesine, o da yoksa eşine, o da yoksa sıralı mirasçıların belirtilen sırası dahilindeki çocuklarına, o da yoksa diğer tabakada bulunanlara veya onların sıralı mirasçılarına müracaatı dahilinde madalya verilir.
(Ek fıkra: 15/02/1934 - 2597/1 md.;Değişik fıkra : 26/02/2008-5742 S.K./1.mad) Bu Kanun uyarınca madalyaların verilmesi ile mirasçısına intikal işlemleri Milli Savunma Bakanlığınca yapılır.
Ek Madde 5 - İkinci maddede muharrer tarihler zarfında Anadoluya gelerek Milli Mücadeleye iştirak etmiş ve şimdiye kadar beyaz şeritli İstiklal madalyasiyle taltif edilmiş olan ordu mensubininin madalya şeritleri kırmızıya tahvil edilir.
Ek Madde 6 - Bu kanun mucibince yapılacak teklifat Riyaseticumhurun tasdikından sonra İstiklal Madalyaları vesaikı Müdafaai Milliye Vekaletince imla ve imza olunarak sahibine ita olunur.
Ek Madde 7 - Hukuku medeniyeden iskat veya cinayetle mahkum olanlarla casusluk yapan ve ordudan firar edenler ve alelıtlak 25 Eylül 1339 tarihli kanunun birinci maddesine tevfikan nisbeti askeriyesi kat'edilenler, ikinci madde hükmünden istifade edemezler.
Ek Madde 8 - İstiklal Madalyası Kanununun üçüncü maddesinde, musarrah inha ve istida ve müracaatlar makamatı aidesince 1 Teşrinisani 1926 tarihine kadar kabul olunur.
Ek Madde 9 - Büyük Millet Meclisince yapılacak tetkikat zamana tabi değildir.
Ek Madde 10 - Milis efradından veyahut efradı ahaliden olup da ordu kadrosu haricinde istiklali milli uğrunda hayatını feda etmiş olanların ailelerine verilecek olan kırmızı şeritli İstiklal Madalyası muamelesini ifaya, 30 Mayıs 1926 tarih ve 869 numaralı kanun mucibince, Müdafaai Milliye Vekili mezundur.
Ek Madde 11 - 15 Mayıs 1335 tarihinden İzmir'in istirdat tarihi olan 9 Eylül 1338 tarihine kadar milli orduda vazife alan numara ve adları bağlı listede yazılı muhtelif sınıf alay sancaklarına birer istiklal madalyası verilir.

 

TBMM tarafından Mustafa Kemal Atatürk'e verilen İstiklal Madalyası.

Kurtuluş Savaşı'nın başarıyla sonuçlanması üzerine, Türkiye Büyük Millet Meclisi üyelerinden bazılarına ve savaş sırasında yararlılık gösterenlere istiklal madalyası verilmesi düşünüldü. Bu konuyla ilgili 66 sayılı kanun 29 Kasım 1920 günü Meclis'te kabul edilip, 4 Nisan 1921 gün Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girdi. Ön yüzünde, üstte Ankara şehrinin, ortada TBMM Binası'nın resmi bulunan madalyanın arkasında zafer ve barışa işaret eden güneş ışınları görülmektedir. Meclis'in sağında 23 Nisan solunda ise 1336 (1920) yazılıdır. Meclis'in altında bulunan dünya haritası bilgiyi, orak ve tırpanlar tarıma önem verileceğini, iki taraftaki meşaleler de barışı anlatır. En altta kağnısıyla birlikte bir köylü kadını görülmektedir. Madalyanın öteki yüzünde ay yıldızla çevrilmiş olarak Misak-ı Milli sınırlarını gösteren Türkiye Haritası vardır. Bu harita üzerindeki tek yıldız Ankara şehrini işaret etmekte, yıldızdan çıkan ışınlardan birisi Kars'a kadar uzanmaktadır. En altta madalyanın yapılış yılı olan 1 Teşrinisani 1338 (1 Kasım 1922) tarihi bulunmaktadır. Çapı 35x55 mm ağırlığı 15.55 gr olan madalya pirinçten yapılmıştır.

Milletvekillerine verilen madalyanın şeridi yeşil, cephede bulunanların kırmızı, cephe gerisinde çalışanların da beyazdır. Cephede görev almış milletvekillerinin madalya şeritleri yarı kırmızı, yarı yeşil renklidir. Sağ göğüs üzerinde taşınır. Medeni haklarını kaybedenlerle cinayet suçundan hükümlü olanlar İstiklal Madalyası'nı taşıma hakkını kullanamazlar.

30 Ocak 1929 gün ve 3579 sayılı kanun gereğince; İstiklal Savaşı'nda (15 Mayıs 1919'dan, 9 Eylül 1922'ye kadar) milli ordu da göre alan alay sancaklarına da birer İstiklal Madalyası verilmiştir.



İLK DEFA İSTİKLAL MADALYASI ALANLAR

TBMM Birinci Devre üyelerinden bazılarına İstiklal Madalyası verilmesi için Gazi Mustafa Kemal Paşa tarafından yazılan tezkere, TBMM'nin 21 Kasım 1923 Çarşamba günü 65. toplantısında görüşülmüş ve yapılan oylama sonucunda Mustafa Kemal ve 23 arkadaşına İstiklal Madalyası verilmesi oybirliğiyle kabul edilmiştir.

Buna göre, TBMM Birinci Devre üyelerinden olup Batı Cephesi'nin Kuzey Grubu'nda yararlık gösteren asker milletvekilleriyle, sivil şahıslara 66 sayılı yasanın ikinci ve beşinci maddelerine dayanılarak İstiklal Madalyası verilmiştir.

Bu durumda madalya verilen kişiler şunlardır.

1. Gazi Mustafa Kemal Paşa(Ankara)
2. Fevzi Paşa (Çakmak) (Kozan)
3. İsmet Paşa (İnönü) (Edirne)
4. Ali Paşa Fuat (Cebesoy) (Ankara)
5. Kazım Paşa (Karabekir) (Karesi)
6. Refet Paşa (Bele) (İzmir)
7. Fahrettin Paşa (Altay) (Mersin)
8. Ali Bey (Çetinkaya) (Karahisarı Sahip)
9. Avni Bey ( Zaimler) (Saruhan)
10. Hüsrev (Gerede) Bey (Trabzon)
11. Cavit Bey (Erdel) (Kars)
12. Cafer Tayyar Eğilmez Paşa (Edirne)
13. Hacı Şükrü Bey (Aydınlı) (Diyarbakır)
14. Esat Efendi (İleri) (Aydın)
15. Memduh Necdet Bey (Erbek) (Karahisarı Şarki)
16. Ömer Lütfi Bey (Ergeşo) (Karahisarı Sahib)
17. Selahattin Bey (Köseoğlu) (Mersin)
18. Celal Bayar (Saruhan)
19. Mustafa Necati Bey (Saruhan)
20. Reşad Bey (Kayalı) (Saruhan)
21. Mehmet Vehbi Bey (Bolak) (Karesi)
22. Osmanzade Hamdi Bey (Aksoy) (Ertuğrul)
23. Hüseyin Bey (Gökçelik) (Elazığ)
24. Rıza Bey (Kotan) (Muş)