Otorite

Otorite

Otorite, her hangi bir konuda bir şeyin yeterliliğine herkesi inandırarak bir kişinin kendine sağladığı itaat ve güven; hâkimiyet ve emretme kudreti; yaptırım koyma ve kullanma gücüdür. Max Weber otorite tiplerini 3'e ayırır: geleneksel otorite, karizmatik otorite ve hukuksal (demokratik) otorite.

Geleneksel otorite, geleneklerin büyük saygı gördüğü, toplumsal düzenin ağır değiştiği toplumlarda ve kurumlarda görülür. bu gibi ortamlarda iktidarin kaynağı; gelenekler ya da yerleşik inançlardir.

Karizmatik otorite, önderin olağanüstü gibi gorünen niteliklerinden doğar. İktidarin kaynağı, bizzat kişinin doğuştan sahip olduğuna inanilan özelliklerdir. Büyük bir kahraman ya da çok zor koşullar icinde toplumu çıkış yoluna sokabilmiş olan bir önderin iktidarının kökeninde karizmatik otorite bulunur. Çoğu zaman mantıkla araştırılmadan, onun olağanüstü niteliklere sahip olduğuna inanılır. Atatürk, Mao böyle liderlere örnek olarak gösterilir.

Hukuksal (demokratik) otorite, ne geleneklerden, ne de olağanüstü kişisel niteliklerden kaynaklanır. Bu tür otorite söz konusu olduğunda, iktidarın kaynağını akıl ve kurallar oluşturur. Kişiler belli kurallara göre iktidara gelir, belirli sınırlar içinde yetkilerini kullanır ve belirli kurallara göre iktidardan uzaklaşırlar.

Bu üç "meşru" otorite kaynağına, genelde meşru sayılmayan; kaba güce ve baskıya dayalı otorite de eklenebilir. Köklü siyasal rejim değişikliklerinin en azından başlangıç dönemlerinde, siyasal iktidarlarin ana kaynağını bu tür bir otorite oluşturur. Zamanla diğer otorite türleri devreye girer.