Sosyal Güvenlik Nedir?

Kavramsal İçeriği
Sosyal Siyasetin en önemli vasıtalarından kabul edilen Sosyal Güvenlik, herhangi bir sosyal risk yüzünden geliri veya kazancı azalmış kişilerin, başkalarının yardımına gerek kalmaksızın, yaşama ve geçinme ihtiyaçlarını karşılayan bir sistemler bütünüdür.

Kişilere, belirli sosyal risklerin gerçekleşmesi sonucunda ortaya çıkan muhtelif zararların, ilave maliyetlerin veya gelir kayıplarının kısmî veya bütünüyle telâfisine yönelik ekonomik güvence sitemidir.

Ortaya çıkan ek masrafların veya gelir kaybının belli bir zümre veya toplumun tamamı tarafından kolektif bir biçimde paylaşılarak karşılanmasını, dolayısıyla fertlerin tek tek üstesinden gelemeyeceği sosyal problemlerin halledilmesini sağlamaya yönelik tedbirlerin bütünüdür.

Uluslar Arası Çalışma Teşkilatı (ILO) nın 1944 Philadelphiya Konferansında yaptığı tanımlama ise şu şekildedir: "Halkın hastalık, işsizlik, yaşlılık, ölüm sebebiyle geçici veya sürekli olarak kazançtan mahrum kalması durumunda düşeceği fakirliğe karşı tıbbî bakımdan dolayı, çocuk sayısının artması ve analık halinde korunmasına yönelik umumi tedbirler sistemidir".

Bu bağlamda, sosyal güvenliğin ana işlevinin, değişik sosyal risklerin yol açtığı gelir kayıplarına (hastalık, işsizlik, yaşlılık) ve(ya) gider artışlarına (çocuk yetiştirmek, kira masrafları, yol giderleri) karşı telâfi edici sosyal yardım ve destekler sunmak olduğunu belirtebiliriz.

Sosyal güvenliğin esas gâyesi, her insana, hayatın türlü hadiseleri karşısında, aşırı bir muhtaçlığa düşmeden ve hürriyetinden fedakârlık ettirmeden insan şahsiyetine yaraşır bir hayat düzeyi sağlamaya yönelik kamusal sosyal düzenleme, sosyal sigorta, sosyal yardımlar ve muhtelif sosyal hizmetler alanında bir takım önlemler almaktır

Sosyal Güvenliğin İlgi Alanları
Sosyal Güvenliğin Kavramsal İçeriği ve Kapsamı
Sosyal Güvenliğin Menşeleri
Sosyal Riskler
İşçilerin Sosyal Güvenliği (Sosyal Sigortalar Sistemi)
Sigorta Dalları ve Özellikleri (Bakım Sigortası; İşsizlik Sigortası; Kaza ve Meslek Hastalıkları Sigortası; Emeklilik-Yaşlılık Sigortası; Hastalık Sigortası; Analık Sigortası; Malullük-Ölüm Sigortası).
Çalışan Kesimlerin Sosyal Güvenliği (Bağ-Kur; Emekli Sandığı)
İşsizlerin ve Muhtaçların Sosyal Güvenliği
Munzam Sosyal Güvenlik Yöntemleri (Bireysel Emeklilik Sigortası)
Kamusal Sosyal Yardım
Devletçe Bakılma
Aile Yardımları
Sağlık Yardımları
Sosyal Güvenlik Harcamaları
Sosyal Güvenlik Sistemlerinin Finansmanı
Sosyal Güvenlik Sistemlerinin Yönetimi

Sosyal Güvenliğin Yöntemleri
Sosyal güvenliğin tesisi için bazı teknik uygulamalara veya yöntemlere ihtiyaç vardır. Sosyal siyaset ve güvenlik hedeflerinin gerçekleştirilmesinde kullanılan etkili model ve teknikler şunlardır:

1.) Sosyal Sigorta Sistemi

2.) Devletçe Bakılma.

3.) Kamusal Sosyal Yardım.

4.) Sosyal Tazminat.

5.) Sosyal Teşvik.

Sosyal güvenlik yöntemlerini, birbirinden ayırmak her zaman kolay olmamaktadır. Her birisinin, gerek hizmet programı, gerek finansman yapısı, gerekse hizmet anlayışı ve türü açısından kendine mahsus bazı özellikleri vardır. Bunun yanında, sosyal güvenlik yöntemleri ile ilgili olarak ülkeler arası terminolojide kavram kargaşalıkları da görülmektedir. Meselâ, Devletçe Bakılma kavramı yerine ülkemizde daha fazla "sosyal tazmin" deyimi kullanılmaktadır. Çocuk parası ve çocuk bakımı parası gibi devletçe herkese, yani varlıklı ailelere de sağlanan maddî destekler bir Refah Devleti olan Almanya'da Devletçe Bakılma kapsamında değerlendirilirken, ülkemizde bunlara benzer devlet destekleri olmadığı gibi, belirli sosyal kesimlere yapılan benzer destekler de Sosyal Teşvik olarak tanımlanmaktadır. Ülkelerin farklı iktisadî ve sosyal gelişmişliği, sosyal güvenlik yöntemlerinin boyutunu ve kavramsal içeriğini de etkilemektedir.

Sosyal Güvenlik Sistemleri
Bir sistem olarak Sosyal Güvenlik, bir devletin sosyal güvenlik uygulamalarının ve uygulanan sosyal politikaların bütünüdür.

Sosyal Güvenlik Sistemlerinin örgütsel yapısını, genelde iki ana kategoride toplamak mümkündür:

1.) Yatay Örgütlü Sosyal Güvenlik Sistemi: Sosyal Güvenlik Yöntemlerinin uygulandığı, kişinin, ya sosyal sigortalar sisteminden, bu mümkün değilse veya bununla birlikte "devletçe bakılma" veya "kamusal sosyal yardım" kurumlarından da yararlanabileceği bir sosyal sistem (çok basamaklı sistem).

2.) Dikey Örgütlü Sosyal Güvenlik Sistemi: 2.1. Tek Cepheli Sosyal Güvenlik Sistemi: Sosyal güvenliğin, ağırlıklı olarak sosyal güvenlik yöntemlerinden sadece birisi tarafından sağlandığı sosyal sistem. Burada, herhangi bir sosyal riskten doğan zararların telâfisi, sadece bir sosyal güvenlik kurumu tarafından bütünüyle karşılanmaktadır. Örn.: Yaşlılık riskine karşı Emeklilik Sigortası. 2.2. Birkaç Cepheli Sosyal Güvenlik Sistemi: Herhangi bir sosyal riskten doğan zararların bir kısmının giderilmesinin, bir kamu sosyal güvenlik kurumuna tevdi edilmesine, diğer kısmının da başka bir sosyal kurum-örgüt tarafından giderilmesine imkan tanıyan bir sosyal güvenlik sistemi. Örn.: İsviçre'de yaşlılık-malullük riskine karşı sosyal sigortalara bağlı Emeklilik Sigortasının yanında mecburî "işletme emeklilik sigortası" (Betriebsrente) da bulunmaktadır.

Sosyal güvenlik sistemlerini, primli veya primsiz sistemler şeklinde de tasnif etmek mümkündür.



-alıntı-